२१ मंसिर, काठमाडौँ : सरकारले सात महिनाअघि प्रतिबन्ध लगाइएका गाडी, मोबाइल, मदिरा र मोटरसाइकलको आयात खुलाएको छ । प्रतिबन्धले विदेशी मुद्रा सञ्चितिमा झिनो सुधार भए पनि राजस्व संकलनमा नकारात्मक असर पुगेपछि सरकारले पुसदेखि ती वस्तुको आयात खुलाउने निर्णय गरेको हो ।
विदेशी मुद्रा सञ्चिति घटेपछि सरकारले गत वैशाख १३ देखि मदिरा, तास, महँगा मोबाइल, टीभी, मोटरसाइकललगायत १० वस्तुको आयात प्रतिबन्ध लगाएको थियो । मन्त्रिपरिषद्को निर्णयअघि बैंकिङ माध्यमबाट पैठारीको प्रक्रिया सकिसकेका वस्तुको आयात भने रोकिएको थिएन । पछि भदौ १४ मा राजपत्रमा सूचना प्रकाशन गरी ६ वस्तु (चुरोट तथा सुर्ती, हीरा, टीभी, खेलौना, तास, कुरकुरे/लेज) को प्रतिबन्ध फुकुवा गरेको थियो । सबै प्रकारका तयारी मदिरा (औद्योगिक कच्चा पदार्थ), ३ सय अमेरिकी डलरभन्दा बढी मूल्यका स्मार्टफोन, एम्बुलेन्स र शववाहनबाहेक जिप, कार र भ्यान एवं १ सय ५० सीसीभन्दा माथिका मोटरसाइकलको आयात प्रतिबन्ध भने यथावत् थियो ।
सरकारले बन्देजलाई निरन्तरता दिएपछि उद्योगी–व्यवसायीले विरोध गर्दै आएका थिए । सरकारी नीतिकै कारण ठूलो नोक्सानी बेहोर्नुपरेको उनीहरूको भनाइ थियो । नाडा अटोमोबाइल्स एसोसिएसन अफ नेपालले मंसिर १६ मा पत्रकार सम्मेलन गरेरै कार, जिप भ्यान र १५० सीसीभन्दा माथिका दुईपांग्रे सवारीसाधनको आयात खोल्न माग गरेको थियो । सरकारले आयात प्रतिबन्ध तत्काल फुकुवा नगरे दबाबमूलक कार्यक्रम गर्ने चेतावनी उक्त संगठनले दिएको थियो ।
वाणिज्यसम्बन्धी जानकारहरूले पनि सरकारको नीति गलत भएको भन्दै आलोचना गरिरहेका थिए । विलासिताकै सूचीमा रहेका कुनै वस्तुको आयात फुकुवा र कुनैलाई प्रतिबन्ध लगाउँदा अन्तर्राष्ट्रिय क्षेत्रमा गलत सन्देश गएको उनीहरूको भनाइ थियो । तस्करी हुने सुपारी, केराउलाई निर्बाध रूपमा आयात गर्न दिइएकामा पनि आलोचना हुँदै आएको छ ।
मुख्य सचिवको संयोजकत्वमा राष्ट्र बैंकका प्रतिनिधि, अर्थ सचिव, वाणिज्य सचिवसहितको बैठकले बन्देज खुलाउन गरेको प्रस्तावअनुसार मन्त्रिपरिषद्ले आयात प्रतिबन्ध हटाउने निर्णय गरेको उद्योग वाणिज्य तथा आपूर्तिमन्त्री दिलेन्द्रप्रसाद बडूले जानकारी दिए । ‘आजै बसेको मन्त्रिपरिषद् बैठकले त्यस प्रस्तावमा सहमति गर्ने निर्णय गरेको छ,’ उनले भने ।
राष्ट्र बैंकका अनुसार गत असोजमा कुल विदेशी मुद्रा सञ्चिति ९ अर्ब ४८ करोड अमेरिकी डलर छ । यो गत असारको तुलनामा ०.६ प्रतिशतले मात्र कमी हो । नेपाली रुपैयाँमा भने १२ खर्ब ४६ अर्ब २२ करोड सञ्चिति पुगेको छ । गत असारमा सञ्चिति १२ खर्ब १५ अर्ब ८० करोड रुपैयाँ थियो । उक्त अवधिमा अमेरिकी डलरको विनिमय दर उच्च बिन्दुमा पुगेकाले विदेशी मुद्रा सञ्चितिमा सुधार देखिएको हो ।
बन्देज लगाएका बेला विदेशी मुद्रा सञ्चिति ११ खर्ब ६७ अर्ब ९२ करोड रुपैयाँ अर्थात् त्यतिबेलाको विनियम दरअनुसार ९ अर्ब ६१ करोड अमेरिकी डलर थियो । नेपाली रुपैयाँमा सञ्चिति बढेको देखिए पनि डलरमा घटेको हो । अमेरिकी डलर मजबुद हुँदा यो स्थिति आएको हो ।
बन्देज गरिएका सवारीसाधन, आइफोन र मदिरा विदेशी मुद्रा खर्च हुने वस्तु हुन् । उद्योग वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालयका एक अधिकारीले लामो समयसम्म आयात बन्द गर्दा अर्थतन्त्रलाई नै असर पर्ने भएकाले खुला गर्ने निर्णय भएको बताए । मुलुकको अर्थतन्त्र आयातमा आधारित रहेकाले पनि बन्देज खुलाउन अति आवश्यक रहेको उनको भनाइ छ ।
‘बन्देजकै कारण राजस्वमा ठूलो चाप परेको छ,’ ती अधिकारीले भने, ‘सञ्चिति बचाउने नाममा राजस्वलाई सधैं चुनौती दिन पनि सकिँदैन । त्यही भएर खुलाउन प्रस्ताव गरिएको हो ।’ ती अधिकारीले बन्देजका कारण तस्करी मौलाइरहेको बताए । ‘सवारीसाधनको तस्करी नभए पनि खुला सीमाकै कारण प्रतिबन्धित वस्तु बजारमा पाइएकै थियो । प्रतिबन्धले गुणस्तरहीन वस्तु पनि तस्करी भएको देखियो,’ ती अधिकारीले भने ।
इकान्तिपुरबाट
