काँकरभिट्टा | विश्वमा महामारीकारुपमा रहेको नोवल कोरोना भाइरस कोभिड १९ का कारण यतिखेर विश्वका हरेकक्षेत्र बन्दाबन्दीको अवस्थामा छन् । शैक्षिक संस्था, यातायात, पर्यटक्षेत्र, होटललगायत धेरै व्यवसाय सञ्चालनमा सरकारले रोक लगाएको छ । सरकारले स्वास्थ्य जस्तो सम्वेदनशीलक्षेत्र सञ्चालनमा कुनै अवरोध नगरेको भएपनि सीमावर्तीक्षेत्रमा सञ्चालनमा रहेका अधिकाँश आखाँ अस्पताल यतिखेर सुनसान बनेका छन् । यतिमात्र होइन अहिले एउटा अस्पतालले दैनिक तीनदेखि चारलाख रुपैयाँ नोक्शान व्यहोरीरहेका छन् ।
अधिकाँश भारतीय आँखा रोगीको भरमा चलेका झापा मेचीनगर—६ र ७ मा सञ्चालनमा रहेका आँखा अस्पतालहरु भारततर्फबाट आँखाका रोगी नआउँदा सुनशान झै छन् । प्रत्येक आँखा अस्पतालले विरामी आफुतिर तान्नका लागि नेपाल प्रवेशको पूर्वीद्वार काँकरभिट्टामा कर्मचारी खटाउने गरेका छन् । आसामी, बंगाली हिन्दी भाषामा दख्खल भएकाहरु लाई त्यहाँ अस्पतालले परिचालन गर्ने गरेका छन् ।
विश्वमा महामारीकारुपमा रहेको नोवल कोरोना भाइरस कोभिड १९ को संक्रमण नियन्त्रण तथा रोकथामका लागि सीमावर्ती नाकामा आवताजावतमा कडाइ गरेका कारण अहिले भारतीय रोगीहरु आउन छाडेका छन् । मेचीनगर—६ काँकरभिट्टा वरिपरीमात्र निक्कै सुविधा सम्पन्न र अत्यधूनिक तीनवटा आँखा अस्पताल छन् । काँकरभिट्टामा मेची नेत्रालय एण्ड अप्थाल्मिक रिसर्च सेन्टर प्रालि आँखा अस्पताल, काँकरभिट्टा आई केयर सेन्टर प्रालि र मेची दिव्यज्योति आँखा अस्पताल प्रालि नियमित सञ्चालनमा रहेका छन् ।
मेची दिव्यज्योति आँखा अस्पताल प्रालिले शाखाका रुपमा मेचीनगरको ७ नम्बर वडामा समेत सेवा दिईरहेको छ । ती सवै अस्पताल भारतीय विरामीको भरले चलेका छन् । यी सबै अस्पतालमा प्रायः दैनिक शल्यव्रिmया हुने गर्दथ्यो । तर, अहिले सवै अस्पतालमा भारतबाट विरामी नआउदाँ सुनशान झै बनेको काँकरभिट्टा आई केयर सेन्टर प्रालिका व्यवस्थापक योगेन्द्रजित शाहीको भनाई छ । ‘विगत ६ महिनादेखि अस्पतालहरु सुनशान छन्’ उहाँले भन्नुभयो —‘नोवल कोरना भाइरस कोभिड १९ का कारण सीमा बन्द छ । यसका कारण अहिले भारतीय विरामीको संख्या शुन्य छ । नेपालका तराईक्षेत्रमा सञ्चालनमा रहेका अधिकाँश आँखा अस्पतालको मुख्यः श्रोत भनेकै भारतीय विरामीहरु हुन् । दैनिक १० देखि १५ वटासम्म शल्यक्रिया हुन्थयो । ६ महिनादेखि अप्रेशसन थिएटर बन्द छ । दैनिक २ देखि ४ लाख रुपैयाँ नोक्शान अस्पतालले व्यहोर्नुपरेको छ ।’ यस अस्पतालमा प्रत्यक्षरुपमा ४५ जनाले रोजगार पाएका थिए । आज अस्पताल ठप्प हुदा सवैलाई पालैपालो काम दिनु परेको छ ।
यहाँ सञ्चालनमा रहेका अस्पतालमा आँखा उपचारका लागि आउने स्वदेशी भन्दा पनि विदेशी विरामीको घुँईचो ठुलै लाग्ने गरेको छ । सामान्यदेखि ठुल्ठुला रोगको पहिचान गर्न यहाँका मानिस सीमावर्ती भारतीय शहर धाउँनुपर्ने भएपनि आँखा उपचारका लागि विदेशीको ठुलै भीड नेपालका आँखा अस्पतालमा लाग्ने स्वयम् अस्पताल सञ्चालकहरु बताउँछन् । स्थानीय स्तरमा आँखा उपचारकालागि भरपर्दाे स्वास्थ्यकेन्द्र नहुँदा अधिकाँश भारतीयहरु पूर्वी नेपालका बिभिन्न स्थानमा खोलिएका आँखा अस्पताल धाउने गरेका छन् । काँकरभिट्टामा सञ्चालनमा रहेका आँखा अस्पतालमा उपचारकालागि आउने ९० प्रतिशत आँखाका रोगी विदेशी हुने गरेका छन् ।
हजारौ विदेशी आँखा रोगीहरुकालागि यहाँ खोलिएका अस्पताल उपचारकालागि आशा र भरोसाको प्रमुख केन्द्रबिन्दु बनेका छन् । नेपालमा आँखाको उपचार विदेशमा भन्दा चार गुणा सस्तो, गुणस्तरीय र विश्वसनिय प्रविधिका कारण विदेशीको नेपालतर्फका आँखा अस्पतालमा मोह बढेको बताउँछनुहुन्छ मेची नेत्रालय एण्ड अप्थाल्मिक रिसर्च सेन्टर प्रालि आँखा अस्पताल,का सञ्चालक तथा वरिष्ठ नेत्ररोग विशेषज्ञ डक्टर शरदचन्द्रप्रकाश राई । उहाँका अनुसार अस्पताल ५ दर्जनबढिले रोजगारको अवसर प्राप्त गरेका भएपनि अहिले आलोपालोमा काम गरीरहेका छन् ।
२०६४ सालमा पहिलो पटक काँकरभिट्टामा सञ्चालनमा आएको मेची नेत्रालय पनि विदेशी विरामीकै भरले थेगेको छ ।सर्वसाधारण सहजताका लागि अस्पतालले नेपाल सरकारले सञ्चालन गरेको स्वास्थ्य बिमा कार्यक्रमले केही स्वदेशी रोगीको सामान्य चहल पहल रहेको डक्टर राईको भनाई छ । नगरमा सर्वसाधारणको सहजताका लागि यस अस्पतालले मात्र नेपाल सरकारले सञ्चालन गरेको स्वास्थ्य बिमा कार्यक्रम समेत लागू गरेको छ ।
यस बाहेक नेपाल भारतको खुल्ला सीमा वोडर र निर्वाधरुपमा आवत जावत गर्न पाउने भएकाले पनि विरामीहरु आउने गरेका छन् । आसाम, बिहार, बंगाल, सिक्किमलगायत अन्य क्षेत्रबाट विरामी आउँछन् । भारतको तुलनामा नेपालमा सस्तो राम्रो र भरपर्दाे उपचार हुने भएकाले विदेशीको चाप नेपालका आँखा अस्पतालमा बढेको अस्पताल सञ्चालकहरु बताउछन् । तर, नोवल कोरोना भाइरसको संक्रमण विश्वभर फैलिएपछि गरिएको लकडाउनका कारण भारतबाट आँखाको उपचारका लागि विरामी आउन छाडेपछि आँखा अस्पताल प्रभावित बनेको मेची दिव्यज्योति आँखा अस्पतालका सञ्चालक रामप्रसाद ओलीको भनाई छ ।
झापाको मेचीनगरमा मात्र होईन जनकपुर पूर्व एकदर्जनबढी आँखा अस्पताल छन् । त्यहाँ उपचारकालागि आउने ८० देखि ९० प्रतिशत विदेशी हुन्छन् । ती अस्पतालमा वार्षिकरुपमा २ लाख २० हजार मानिसको आँखाको शल्यव्रिmया हुन्छ सो वापत १ अर्व १० करोड विदेशी रकम नेपाल भित्रिन्छ । यसरी विदेशी रोगी उपचारकालागि नेपाल आउँदा अन्य व्यवसायीलाई समेत राहत मिल्ने गरेको छ । यसका कारण ती अस्पताललाई स्वास्थ्य मापदण्ड अप्नाएर उपचार गर्ने तथा विरामी आउने वातावरण सिर्जना गर्न सम्बन्धित पक्षको ध्यान जान जरुरी छ ।
